☐ Andrzej Lorbiecki: Pruskie kanały kanalizacyjne w Chojnicach cz. 2

W 1868 roku lustro jeziora obniżono o 2 stopy. Młyn wodny który służył miastu od 508 lat częściowo rozebrano a koło wodne młyna unieruchomiono. Kolejne osuszanie jeziora Zakonnego nastąpiło w sierpniu 1894 r. ponownie obniżono taflę jeziora. Dalsze osuszanie jeziora nastąpiło w czerwcu 1923 r. i w lipcu 1924 r. Mimo bagrowania mułu i ponoszenia wielkich kosztów na oczyszczanie, nie przynosiło to zadawalających skutków. Całkowite osuszenie nastąpiło latem 1936 r. W tym czasie jezioro sięgało do dzisiejszej ul. Sukienników 6, a jego głębokość wynosiła 7 metrów.

Ostateczne rozwiązanie tych problemów przyniosło dopiero wprowadzenie od 1909 roku, kanalizacji miasta. W tym celu w 1886 r. wybudowano dwa główne kanały odprowadzające wodę z rejonu miasta do Jarcewskiej Strugi. Kanały te zbudowano z czerwonej cegły w kształcie gotyckiego łuku o wysokości 160 cm i szerokości 80 cm.
W roku 1908 rozpoczęto rozbudowę kanalizacji i do tych kanałów dobudowano boczne kanały kanalizacyjne. Były one zbudowane na kształt koła i również wybudowane z czerwonej cegły, miały przekrój około 80 cm. To do tych kanałów dzisiaj dokonuje się podłączeń nowej głębinowej kanalizacji.

Pierwszy zbudowany murowany kanał odwadniający od Jeziora Zakonnego przez byłe Jezioro Cegielniane, do Jarcewskiej Strugi (potocznie zwanej Modejką), biegł od kraty spustowej w dzisiejszym parku 100-lecia w kierunku ul. Sukienników, skręcał w prawo do Placu Królowej Jadwigi. Dalej, pod dzisiejszymi szaletami biegł pod jezdnią, potem wzdłuż ogrodów plebanii do oczka wodnego, pozostałości po jeziorze Cegielnianym. Następnie od tego oczka przez środek dzisiejszego stadionu dochodził do ul. Mickiewicza i pomiędzy budynkami nr 9 i 11 wpadał do Jarcewskiej Strugi. Z tego miejsca strugą odprowadzał on wodę do miejskiej oczyszczalni która mieściła się przy ul Rzeżalnej tuż za miejską rzeźnią. A następnie wstępnie oczyszczone ścieki odprowadzano do Jeziora Charzykowskiego. Całkowitego osuszenia jeziora dokonano w lecie 1936 r. Po dawnym Jeziorze Zakonnym pozostał dzisiaj tylko mały staw w parku 1000-lecia.

Drugi główny kanał biegł od rowu spustowego stawu przy dawnej ul. Polnej, gdzie zbierały się wody z pól Władysławka i Karolewa, przez teren gospodarstwa przy dawnej ul. Człuchowskiej, kierował się w stronę Pl. Jagielońskiego a następnie ul. Młyńską do Jarcewskiej Strugi z którą łączył się w rejonie dzisiejszego urzędu skarbowego. Z tym kanałem wiąże się pewna legenda, a mianowicie chodzi tu o podziemne przejście za czasów krzyżackich z Chojnic do Człuchowa. W 1945 r. podczas walk o miasto jedna z bomb uszkodziła ten kanał odsłaniając do niego wejście. Ciekawi młodzi chojniczanie ze świeczkami próbowali wejść do niego, jednak po kilkudziesięciu krokach gdzie kanał znowu był zasypany, wycofali się. Wtedy to powstawały opowieści o przejściu łączącym Chojnice z Człuchowem.

Nie mam informacji jaka jest dzisiaj drożność tych dwóch głównych zabytkowych kanałów, gdyż wybudowano całkowicie nowe główne kanały, służące do odprowadzenia ścieków i osobno deszczówki. Jednak jeszcze w 1990 roku pracownicy chojnickich wodociągów zapuszczali się w niektóre odcinki tych istniejących kanałów. Wiem tylko, że odcinek przy Chojnickiej Wszechnicy jest zasypany, natomiast drożny ale nie podłączony do kanalizy jest odcinek od Wszechnicy do ul. Kościuszki.

[ngg src=”galleries” ids=”121″ display=”basic_thumbnail” override_thumbnail_settings=”1″ show_slideshow_link=”0″]